Ένας έμπειρος θεραπευτής μπορεί να μεταβιβάσει τις γνώσεις του και να κάνει χρήση της μεθοδολογίας που χρησιμοποιεί εξίσου καλά μέσω βιντεοκλήσης ιδιαίτερα στην περίπτωση της γνωσιακής ψυχοθεραπείας που είναι η πιο δομημένη μορφή θεραπείας, η οποία έχει μελετηθεί να χρησιμοποιείται εξαιρετικά αποτελεσματικά και μέσω διαδικτύου από τις περισσότερες έρευνες των τελευταίων πέντε χρόνων. Καθώς είναι πρώτιστα μία καθαρά νοητική διαδικασία που στοχεύει στην σφαιρική και βαθιά ανάλυση των ερμηνειών του θεραπευόμενου, δεν χρειάζεται την φυσική παρουσία το θεραπευτή γιατί αυτός λειτουργεί πρώτιστα ως δάσκαλος ενός δομημένου τρόπου σκέψης. 

Όσο για την ποιότητα της διάδρασης έγκειται στην προσωπικότητά του θεραπευτή που είναι ίδια ανεξαρτήτως μέσου. Η μετάδοση των γνώσεων μπορεί να γίνει εξίσου ικανοποιητικά. Και βέβαια ο θεραπευτής να έχει καλή αναλυτική ικανότητα και μεταδοτικότητα

Η γνωσιακή ψυχοθεραπεία είναι ιδιαίτερα συμβατή με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων καθώς η βασική της κατεύθυνση είναι νοητική με την συστηματική διερεύνηση των αυτόματων αρνητικών σκέψεων, την εις βάθος και σφαιρική ανάλυση τους και την ενδελεχή γνωσιακή αναδόμησή τους, όπου αυτό χρειάζεται, βασιζόμενη στην επιστημονική γνώση, την στατιστική, τον ορθολογισμό, την πραγματιστική θεώρηση, αλλά και την φιλοσοφικό στοχασμό. Ο έμπειρος ψυχολόγος που ειδικεύεται στη γνωσιακή θεραπεία βοηθάει τον θεραπευόμενο να διατυπώνει κι ο ίδιος καίρια ερωτήματα και να δίνει στοχευμένες απαντήσεις, που είναι εναλλακτικές στις αρχικές δυσλειτουργικές πεποιθήσεις και τα διεργασικά λάθη του. Ο θεραπευόμενος κάνει διάφορα homework ενδιάμεσα των συνεδριών προκειμένου να αντιληφθεί καλύτερα να αναλύσει περαιτέρω και να εφαρμόσει πιο αποτελεσματικά τις εναλλακτικές σκέψεις και τεχνικές που συζητά με τον γνωσιακό θεραπευτή.

Η τηλεθεραπεία, όπως επίσης ονομάζεται η διαδικτυακή συνεδρία είναι τόσο αποτελεσματική όσο η προσωπική συνάντηση όπως αποκαλύπτουν όλες οι έρευνες για την αποτελεσματικότητα της διαδικτυακής θεραπείας ακόμα και σε όλες τις μετά αναλυτικές έρευνες. Μια μετα-ανάλυση είναι μια μελέτη που συνδυάζει τα αποτελέσματα πολλαπλών μελετών και όλες οι μελέτες δείχνουν ότι η εξ αποστάσεως ψυχοθεραπεία είναι απολύτως λειτουργική. 

Η αποτελεσματικότητα της διαδικτυακής θεραπείας έχει αποδειχθεί πλήρως με πολλές ελεγχόμενες έρευνες ιδιαίτερα όταν γίνεται χρήση της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Ψυχοθεραπείας που παρέχεται μέσω διαδικτύου (ICBT) τα τελευταία 25 χρόνια στο εξωτερικό και για πάνω από 15 χρόνια στην Ελλάδα.

Ενδεικτικά, μια μετα-ανάλυση το 2018 συνέκρινε την αποτελεσματικότητα της διαδικτυακής και της δια ζώσης θεραπείας για την κατάθλιψη καθώς και για διάφορους τύπους άγχους, όπως το κοινωνικό άγχος. Η μελέτη εξέτασε τον συγκεκριμένο τύπο ψυχοθεραπείας, την Γνωσιακή συμπεριφοριστική Θεραπεία (CBT), όπου οι ασθενείς μαθαίνουν να αλλάζουν τα αρνητικά τους συναισθήματα αλλάζοντας τον τρόπο που σκέφτονται τα προβλήματα, τους φόβους και τις εμπειρίες τους. Οι ερευνητές συνδύασαν τα αποτελέσματα από 20 μελέτες, οι οποίες περιελάμβαναν περισσότερους από 1.400 ασθενείς. Διαπίστωσαν ότι η διαδικτυακή CBT ήταν εξίσου αποτελεσματική με τη διαπροσωπική CBT για τη θεραπεία του άγχους και της κατάθλιψης.

Οι Andersson et al. (2019) εστίασαν σε πρόσφατες μετα-αναλυτικές ανασκοπήσεις της βιβλιογραφίας και βρήκαν σημαντικές θετικές επιδράσεις της online γνωσιακής ψυχοθεραπείας για τη διαταραχή πανικού, τη διαταραχή κοινωνικού άγχους, τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, τη διαταραχή μετατραυματικού στρες και την μείζονα κατάθλιψη. Συνολικά, εξέτασαν 9 πρόσφατες μετα-αναλυτικές κριτικές και 166 μελέτες, συμπεριλαμβανομένων και 2 μελετών που δείχνουν ότι υπερτερεί η θεραπεία μέσω διαδικτύου ακόμα και από τη θεραπεία πρόσωπο με πρόσωπο.

Μια άλλη μετα-ανάλυση, από το 2019, συνδύασε τα αποτελέσματα 40 μελετών για να εξετάσει την αποτελεσματικότητα της διαδικτυακής CBT για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Οι περισσότερες από τις μελέτες συνέκριναν άτομα που λαμβάνουν διαδικτυακή θεραπεία με άτομα που δεν λαμβάνουν θεραπεία, ως ένας τρόπος να δείξουν ότι η ίδια η διαδικτυακή θεραπεία κάνει τη διαφορά. Ωστόσο, η μία μελέτη που συνέκρινε άμεσα την αποτελεσματικότητα της διαδικτυακής CBT με τη διαπροσωπική CBT διαπίστωσε ότι οι δύο μέθοδοι θεραπείας ήταν εξίσου αποτελεσματικές στη μείωση της κατάθλιψης. Τα άτομα που παρέμειναν στη θεραπεία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα είχαν το μεγαλύτερο όφελος στη μείωση της κατάθλιψής τους.

Μια μελέτη του 2020 εξέτασε έναν άλλο τύπο θεραπείας που ονομάζεται Σύντομη Θεραπεία Επικεντρωμένη στη Λύση , η οποία επικεντρώνεται στον καθορισμό στόχων και στην εύρεση λύσεων στα προβλήματά του . Οι ερευνητές ανέθεσαν τυχαία σε φοιτητές κολεγίου με ήπια έως μέτρια επίπεδα άγχους να λάβουν είτε διαδικτυακή είτε προσωπική θεραπεία. Και οι δύο μέθοδοι θεραπείας ήταν εξίσου αποτελεσματικές στη μείωση του άγχους.

Το μεγαλύτερο μέρος των ερευνών που συγκρίνει τη διαδικτυακή θεραπεία με την δια ζώσης θεραπεία έχει εξετάσει θεραπείες για το άγχος και την κατάθλιψη. Ωστόσο, ορισμένες έρευνες έχουν μελετήσει την αποτελεσματικότητα της διαδικτυακής θεραπείας για τη θεραπεία της διαταραχής του μετατραυματικού στρες (PTSD). Μια εργασία του 2018 εξέτασε περισσότερες από 40 μελέτες και διαπίστωσε ότι τόσο η διαδικτυακή όσο και η προσωπική θεραπεία μείωσε τα συμπτώματα PTSD. Η εργασία ανασκόπησε τη CBT καθώς και θεραπείες όπως η Γνωσιακή Επεξεργασία Θεραπεία. Όχι μόνο η διαδικτυακή θεραπεία λειτούργησε για τη μείωση των συμπτωμάτων του PTSD, αλλά οι ασθενείς ήταν εξίσου πιθανό να παραμείνουν σε οποιαδήποτε μέθοδο θεραπείας. Επίσης, όσοι έκαναν διαδικτυακή θεραπεία ήταν εξίσου ικανοποιημένοι με την εμπειρία τους όσο και οι ασθενείς με θεραπεία δια ζώσης.

Οι περισσότερες μελέτες που συγκρίνουν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας εξ αποστάσεως με την θεραπεία από κοντά έχουν εξετάσει την χρήση της μεθοδολογίας της γνωσιακής συμπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας. Απαιτείται περισσότερη έρευνα σχετικά με την συγκρίσιμη αποτελεσματικότητα άλλων μορφών θεραπείας. Επίσης, το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας επικεντρώνεται στη θεραπεία ως θεραπεία για το άγχος και την κατάθλιψη. Απαιτείται περισσότερη έρευνα σχετικά με την αποτελεσματικότητα της διαδικτυακής θεραπείας για τη σχιζοφρένεια, τη διπολική διαταραχή ή άλλους τύπους πιο σοβαρών ψυχικών ασθενειών. Ωστόσο, κάποια έρευνα που ξεκίνησε μετά την έναρξη της πανδημίας του κορωνοϊού υποδηλώνει ότι οι διαδικτυακές θεραπείες μπορεί να είναι χρήσιμες για τις βαρύτερες ψυχικές ασθένειες όπου οι ασθενείς τείνουν να έχουν πιο σοβαρά συμπτώματα και χαμηλότερα επίπεδα λειτουργικότητας. Τα άτομα με πιο σοβαρά θέματα ψυχικής υγείας συχνά καθυστερούν την έναρξη της θεραπείας ή εγκαταλείπουν τη θεραπεία, αλλά μια μελέτη του 2020 διαπίστωσε ότι η διαδικτυακή θεραπεία μπορεί να βοηθήσει αυτούς τους ασθενείς να έχουν πρόσβαση στην ψυχική φροντίδα υγείας μέσω ίντερνετ. Η μελέτη διαπίστωσε ότι όταν ξεκίνησε η πανδημία του κορωνοϊού, όσοι είχαν βαρύτερες παθήσεις είχαν εξίσου πιθανότητες με άλλους να στραφούν σε διαδικτυακή θεραπεία, ήταν εξίσου πιθανό με άλλους να ξεκινήσουν θεραπεία για πρώτη φορά χρησιμοποιώντας διαδικτυακή θεραπεία και είχαν την τάση να χρησιμοποιούν τις διαδικτυακές υπηρεσίες θεραπείας περισσότερο από άλλους. Αυτά τα ευρήματα είναι σημαντικά επειδή υποδηλώνουν ότι η διαδικτυακή θεραπεία μπορεί να καταστήσει τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας πιο προσιτές για ασθενείς που διαφορετικά θα μπορούσαν να καθυστερήσουν ή να εγκαταλείψουν τη θεραπεία. Η έρευνα έχει βρει ότι η διαδικτυακή θεραπεία μπορεί να είναι αποτελεσματική στη θεραπεία του άγχους, της κατάθλιψης και του τραύματος. Δεν υπάρχει διαφορά στην ικανοποίηση του ασθενούς ανάλογα με το αν η θεραπεία είναι διαδικτυακή ή αυτοπροσώπως και για οποιαδήποτε μέθοδο θεραπείας, τα αποτελέσματα είναι καλύτερα όσο περισσότερες συνεδρίες παρακολουθεί κάποιος. (Dr Diana Zukerman, et al. 2020, Εθνικό Κέντρο έρευνας για την υγεία των Η.Π.Α.)

Αρκετές βιβλιογραφικές ανασκοπήσεις έχουν βρει αποτελεσματικότητα και ικανοποίηση με τη διαδικτυακή γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία (CBT) που έχει σχεδιαστεί για να είναι βραχυπρόθεσμη και που στοχεύει στην ανάλυση και αμφισβήτηση των «γνωστικών διαστρεβλώσεων» και δυσλειτουργικών πεποιθήσεων και που εμπεριέχει homework (εργασία για το σπίτι) προκειμένου να γίνουν οι συνεδρίες πιο αποτελεσματικές και να επεκταθεί η θεραπευτική συμμαχία μετά την ωριαία συνεδρία. 

Μία άλλη ανασκόπηση 19 μελετών (Reger et al.,2009) διαπίστωσε ότι η διαδικτυακή CBT ήταν ανώτερη από το εικονικό φάρμακο και τη λίστα αναμονής και ίση σε αποτελεσματικότητα με τη θεραπεία πρόσωπο με πρόσωπο για τη θεραπεία του άγχους.

Μια άλλη βιβλιογραφική ανασκόπηση μελετών (Gratzer, D., & Khalid-Khan, F., 2016) σχετικά με τη διαδικτυακή CBT διαπίστωσε ότι οδηγεί σε σημαντικές μειώσεις στα συμπτώματα του άγχους και της κατάθλιψης. Η διαδικτυακή CBT βρέθηκε επίσης ότι είναι εξίσου αποτελεσματική με τη θεραπεία πρόσωπο με πρόσωπο στη θεραπεία της διαταραχής πανικού. Η διαδικτυακή CBT ήταν επίσης σημαντικά αποτελεσματική στη θεραπεία της διαταραχής μετατραυματικού στρες, της διαταραχής πανικού και της συγκεκριμένης φοβίας.

Μία πρόσθετη βιβλιογραφική ανασκόπηση 14 μελετών (Gerhard Andersson et al. Expert Review Neurotherapy, 2018) διαπίστωσε ότι η διαδικτυακή CBT οδήγησε σε 50% βελτίωση των συμπτωμάτων της διαταραχής πανικού, της διαταραχής κοινωνικού άγχους, της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής, της κατάθλιψης, της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής και της ψυχαναγκαστικής διαταραχής του τζόγου. Η διαδικτυακή CBT βρέθηκε επίσης ότι μειώνει σημαντικά τον αντίκτυπο του στρες και της χρόνιας κόπωσης. Η διάρκεια των διαδικτυακών συνεδριών CBT ήταν μεταξύ 8 και 15 εβδομάδων, που θεωρείται σύντομο χρονικό διάστημα στη θεραπεία. 

Μια ακόμη ανασκόπηση 17 μελετών που δημοσίευσε το επιστημονικό περιοδικό Lancet το 2020 διαπίστωσε ότι η διαδικτυακή CBT για την κατάθλιψη μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική από την πρόσωπο με πρόσωπο συμβουλευτική. Οι συμμετέχοντες ήταν εξίσου ικανοποιημένοι με κάθε τύπο CBT. 

Εκτός των Αμερικανικών μελετών πιο πρόσφατα μία ομάδα βρετανών ερευνητών εξέτασε την αποτελεσματικότητα της online γνωσιακής ψυχοθεραπείας σε αντιπαράθεση με την δια ζώσης ψυχοθεραπεία για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης σε ένα δείγμα 300 ατόμων όπου οι μισοί ακολούθησαν θεραπεία online μέσω του διαδικτύου και οι υπόλοιποι μισοί παραδοσιακές μεθόδους στο χώρο του ψυχολόγου. Μετά από διαστημα μόλις τεσσαρων μηνών, το 38% των ασθενών που ακολούθησαν τη θεραπεία μέσω του υπολογιστή δήλωσαν ήδη σημαντική βελτίωση, ενώ στην άλλη ομάδα θετικά αποτελέσματα δήλωσαν κάτι αντίστοιχο αρκετά μικρότερο ποσοστό δηλαδή το 24% των πελατών. Μετά από άλλους τέσσερις μήνες η διαφορά στη βελτίωση διευρύνθηκε στο 42% (ομάδα online) και 26% στη δεύτερη ομάδα. Οι συνεδρίες online ήταν τακτικές και είχαν διάρκεια 55 λεπτά. Σε αυτό το διάστημα θεραπευτής και θεραπευόμενος επικοινωνούσαν σε πραγματικό χρόνο μέσω των υπολογιστών τους και στο τέλος κάθε συνεδρίας ο ασθενής μπορούσε να σημειώσει στοιχεία από την ανάλυση του θεραπευτή, κάτι που του επέτρεπε να βλέπει και να επεξεργάζεται και αργότερα με την άνεσή του τις αρνητικές σκέψεις και τα συναισθήματά του.