Η διαδικτυακή θεραπεία από ψυχολόγο είναι η σύγχρονη μορφή ψυχοθεραπείας της νέας εποχής των τηλεπικοινωνιών. Είναι κομμάτι μίας εξέλιξης της τηλεϊατρικής που καινοτομεί στην παροχή υπηρεσιών υγείας από επιστήμονες με τις κατάλληλες ακαδημαϊκές γνώσεις που μπορούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους μέσω των νέων ηλεκτρονικών μορφών επικοινωνίας. Έχει καθιερωθεί και ο όρος τηλε-ψυχολογία από το American Psychological Association ως η παροχή ψυχολογικών υπηρεσιών που χρησιμοποιούν τεχνολογίες που περιλαμβάνουν τηλέφωνο, τηλεδιάσκεψη και όλα τα διαδικτυακά μέσα, όπως το Viber, το Skype, το Messenger, το Zoom, το Google meet, το WhatsApp κλπ. Υπάρχει άμεση και εύκολη πρόσβαση στην θεραπεία μέσω των ηλεκτρονικών μέσων που διαθέτει ο καθένας όπως computer, laptop, tablet ή smartphone με μηδενικό χρόνο και έξοδα μετακίνησης.

Ο θεραπευόμενος μπορεί να επιλέξει χωρίς κανένα περιορισμό της απόστασης όποιον ψυχολόγο προτιμήσει με κριτήρια καταλληλότητας όπως το εύρος των ακαδημαϊκών του γνώσεων, τις μεταπτυχιακές εξειδικεύσεις του, τις τυχόν πιστοποιήσεις του σε μία μεθοδολογία ψυχοθεραπείας (π.χ. γνωσιακή-συμπεριφοριστική, συστημική, ψυχαναλυτική- ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία) τα έτη εργασιακής εμπειρίας του, καθώς και την ηλικία ή το φύλο του ψυχολόγου.

Με την διαδικτυακή διαδικασία παρέχεται η πρόσβαση στον επιλεγόμενο ψυχολόγο σε όλα τα άτομα που η φυσική τους παρουσία στο χώρο του ψυχολόγου είναι δύσκολη λόγω ωραρίου εργασίας τους, οικογενειακών καθηκόντων, ή τοποθεσίας της οικίας ή του γραφείου τους, πόσο μάλλον αν ζουν σε άλλη πόλη, ή στο εξωτερικό. Είναι μάλιστα αναγκαία στις περιπτώσεις που ο θεραπευόμενος αλλάζει τόπο διαμονής ή απουσιάζει για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω εργασίας.

Είναι ιδιαίτερα σημαντική για άτομα που έχουν θέματα σωματικής υγείας λόγω ασθένειας ή τραυματισμού και που συχνά είναι καθηλωμένα στο κρεβάτι ή σε κάποιο νοσηλευτικό ίδρυμα, καθώς και άτομα με ειδικές ανάγκες (ΑΜΕΑ).

Οι διαδικτυακές συνεδρίες συνιστώνται άλλωστε για την αποφυγή μετάδοσης του COVID-19 στις ευπαθείς ομάδες και εξασφαλίζουν ασφάλεια από τη μετάδοση των οποιασδήποτε ιώσεων γενικά, κάτι χρήσιμο για την συνεχή προστασία των ευάλωτων μελών που ο καθένας μπορεί να έχει στην οικογένειά του ή της φάσης ζωής που βρίσκεται π.χ. μία εγκυμονούσα, μια οικογένεια με μωρό, κάποιος που φροντίζει άρρωστο συγγενή, και βέβαια όταν οι ίδιοι οι συμμετέχοντες στην συνεδρία έχουν μία ιατρική ευαισθησία, όπως αναπνευστικά προβλήματα άσθμα, αλλεργία, ΧΑΠ, αυτοάνοσα, καρκίνο, καρδιαγγειακά, ή κάποιο σπάνιο νόσημα που πάσχει ένα έξτρα 5% των ανθρώπων. Περίπου ένας στους τρεις ανθρώπους ταλαιπωρείται από τη μετάδοση ασθενειών.

Οι συνεδρίες μέσω βιντεοκλήσεων κατέστησαν αναγκαίες από την αρχή της πανδημίας καθώς η χρήση μάσκας που συνιστάται σε οποιοδήποτε χώρο ιατρείου καθιστά πιο απρόσωπη την επικοινωνία μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου καθώς εμποδίζει να δει ο ένας τις εκφράσεις του προσώπου του άλλου. Ο θεραπευτής είναι χρήσιμο να τις βλέπει προκειμένου να καταλαβαίνει καλύτερα την ψυχική κατάσταση του θεραπευόμενου, αλλά και οι περισσότεροι θεραπευόμενοι χρειάζονται να τις βλέπουν για αναπτύξουν ένα αίσθημα οικειότητας και ασφάλειας με τον θεραπευτή. Η χρήση μάσκας που συνιστάται γενικά σε κλειστούς χώρους ιατρείου δημιουργεί μία πρακτική δυσκολία στην ψυχοθεραπεία, ιδιαίτερα στην γνωσιακή όπου χρειάζεται συνεχόμενη ομιλία, η οποία κάποιες φορές γίνεται και σε κατάσταση ψυχικής έντασης του θεραπευόμενου, κάτι που δυσκολεύει έτι περαιτέρω την χρήση της μάσκας σε έντονες συναισθηματικές φορτίσεις που κάποιος μπορεί να μιλάει πιο δυνατά ή γρήγορα, ή να βουρκώσει ή να φυσήξει την μύτη. Έτσι οι συνεδρίες εξ αποστάσεως αποκτούν ιδιαίτερη άνεση στην επικοινωνία, ενώ παράλληλα προστατεύονται οι ευάλωτες ομάδες που πολλοί θεραπευόμενοι και θεραπευτές έχουν στις οικογένειές τους με την πρόληψη μετάδοσης ιώσεων και λοιπών ασθενειών που μεταδίδονται μέσω του αέρος ιδιαίτερα κάποιες περιόδους του χρόνου και σε ώρες που ο χώρος παραμένει με κλειστά παράθυρα. Επιπλέον η άνεση εξασφαλίζεται και από το γεγονός ότι ο καθένας μπορεί να κάθεται όπου τον βολεύει, στον καναπέ, στην κουζίνα, στο γραφείο, ή ακόμα και στο κρεβάτι.

Ήδη και πριν την πανδημία γινόντουσαν συνεδρίες εξ αποστάσεως λόγω των διαφόρων ωφελειών της και διεθνείς οργανισμοί είχαν δημιουργηθεί για την εξ αποστάσεως παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας, όπως η International Society for Mental Health Online (ISMHO). Ο θεραπευόμενος έχει την ίδια ασφάλεια εμπιστευτικότητας καθώς ο θεραπευτής δεσμεύεται από τους αντίστοιχους κανόνες δεοντολογίας του επαγγέλματος του ψυχολόγου και το απόρρητο αίρεται μόνο στις περιπτώσεις κινδύνου της ζωής του θεραπευόμενου ή τρίτου προσώπου όπως γίνεται και στην δια ζώσης ψυχοθεραπεία.

Στο εξωτερικό μάλιστα λόγω και των μεγάλων αποστάσεων οι online συνεδρίες ήταν επί δεκαετίες μία σημαντική επιλογή. Επί πολλά χρόνια στην Αμερική αλλά και στην Ευρώπη οι ψυχολόγοι χρησιμοποιούν συνεδρίες ψυχοθεραπείας online με πολλούς από τους πελάτες τους. Καθώς εφαρμόζεται συστηματικά για τρείς δεκαετίες στο εξωτερικό μέσω ιδιωτικών και δημοσίων κέντρων υπάρχουν πολλές μελέτες που έχουν δείξει ότι η ψυχοθεραπεία online δεν υστερεί σε τίποτε από τον παραδοσιακό τρόπο θεραπείας με ραντεβού στο γραφείο του ψυχολόγου. Μάλιστα είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο αποτελεσματικός καθώς έχει πολλά πλεονεκτήματα.

Αλλά και στην Ελλάδα είχαν μεγάλη χρησιμότητα καθώς υπάρχουν περιοχές και στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα νησιά που δεν υπήρχαν και εξακολουθούν να μην υπάρχουν πλήρως καταρτισμένοι επαγγελματίες με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου, μεταπτυχιακές εξειδικεύσεις ή και εκπαίδευση και πιστοποίηση σε κάποια μορφή ψυχοθεραπείας. Η χρησιμότητα της εξ αποστάσεως συνεδρίας ήταν σημαντική δεδομένου και του μεγάλου αριθμού ανθρώπων που εργάζονται στον τουρισμό και μεταβαίνουν για ένα εξάμηνο σε νησιά, έτσι στο παρελθόν ακόμα και πριν την έναρξη του Skype η παροχή ψυχολογικών υπηρεσιών μπορούσε να γίνει και μέσω τηλεφώνου.

Επίσης οι βιντεοκλήσεις από χρόνια ικανοποιούν την ανάγκη φοιτητών ή εργαζομένων που ζουν στο εξωτερικό να κάνουν συνεδρίες με ψυχολόγο που μιλάει την γλώσσα τους και τους εμπνέει εμπιστοσύνη λόγω των προσόντων του και του κοινού πολιτιστικού του background.

Τέλος, επιλεγόταν ήδη κι από αρκετούς καθώς η συνεδρία μπορεί να γίνει από το σπίτι, το γραφείο, την εργασία ακόμα και από το αυτοκίνητο και γενικά από τον όποιο χώρο βρίσκεται ο θεραπευόμενος, δίνοντας του την δυνατότητα μετά να συνεχίσει το πρόγραμμα του, χωρίς καθυστερήσεις και με μεγαλύτερη ευελιξία στην καθημερινότητά του. Η ευελιξία στο ωράριο υφίσταται για κάποιους ψυχολόγους που μπορούν μέσω βιντεοκλήσεων να κάνουν συνεδρίες είτε το μεσημέρι είτε και αργά το βράδυ. Έτσι η συνεδρία μπορεί να γίνει ενδιάμεσα από διάφορες δραστηριότητες ακόμα και ταυτόχρονα με διάφορες δουλειές του σπιτιού όπως πλύσιμο ρούχων ή μαγείρεμα και σε βολικές ώρες, αφού τα παιδιά πάνε για ύπνο και χωρίς να χρειαστεί να φύγουν οι γονείς από το σπίτι.

Συμπερασματικά, η διεξαγωγή των διαδικτυακών συνεδρίων ωφελεί μεγάλες ομάδες πληθυσμού ήδη εδώ και χρόνια, από ανθρώπους με κινητικά προβλήματα, έως άτομα με περιορισμένο χρόνο που φροντίζουν κάποιον άρρωστο συγγενή ή μικρά παιδιά.

Η διαδικτυακή θεραπεία είναι επίσης κατάλληλη ιδιαίτερα για τους ασθενείς με συμπτώματα ψυχικής διαταραχής που τους εμποδίζουν να αφήσουν την ασφάλεια του σπιτιού τους, π.χ. συμπτωματολογία αγοραφοβίας, κρίσης πανικού, ψυχαναγκαστικής διαταραχής, μείζονος κατάθλιψης.

Σε αρκετές περιπτώσεις η ιδέα της διαδικτυακής συνεδρίας, αποβάλει την ανασταλτικότητα από την πλευρά του θεραπευομένου να δεχτεί θεραπεία καθώς την κάνει σε ένα χώρο που αισθάνεται άνετα (comfort Zone) και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια καθώς μπορεί να την ξεκινήσει εύκολα χωρίς να μετακινηθεί και με το πάτημα ενός κουμπιού να κάνει μία βιντεοκλήση.

Υπάρχει επίσης μία μεγαλύτερη απενεχοποίηση στην αναζήτηση βοήθειας στον ψυχολόγο. Και βέβαια με αυτό τον τρόπο μπορεί να δοκιμάσει με λιγότερο κόπο πιο γρήγορα και πιο στοχευμένα να δει ποιός ψυχοθεραπευτής του κάνει καλύτερα και μπορεί να τον βοηθήσει πιο αποτελεσματικά, καθώς αυτό μερικές φορές είναι λίγο πιο δύσκολο στη δια ζώσης επικοινωνία, η οποία μπορεί να έχει ποικίλα και ίσως αποσυντονιστικά ερεθίσματα από τον νέο χώρο που επισκέπτεται, ή να προσφέρει μία κοινωνική επαφή που προσωρινά μπορεί να ανακουφίζει, αλλά να εμποδίζει την αντικειμενική και ουσιαστική αξιολόγηση του πόσο η μεθοδολογία του θεραπευτή ταιριάζει στις ανάγκες του θεραπευόμενου και ακόμα περισσότερο πόσο ουσιαστικές είναι οι παρεμβάσεις του για να ανατρέψει τις δυσλειτουργικές πεποιθήσεις και συμπεριφορές του.

Ο ψυχολόγος που κάνει ψυχοθεραπεία online πρέπει να είναι ιδιαίτερα καταρτισμένος ακαδημαϊκά, όσον αφορά το αναγνωρισμένο πτυχίο ψυχολογίας, ή κάποια μεταπτυχιακά και κατά προτίμηση εξειδικευμένος σε μία μέθοδο ψυχοθεραπείας έχοντας κάνει μία αντίστοιχη πιστοποίηση, ιδανικά μετά από 4 χρόνια σπουδών σε αυτή την μέθοδο, ώστε να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός στην νοητική και πρακτική του βοήθεια προς τον θεραπευόμενο. Βέβαια είναι σημαντικό να είναι εξοικειωμένος με τα ηλεκτρονικά μέσα.

Φυσικά, η ανοικτή, ζεστή και φιλική προσωπικότητα ενός ψυχολόγου παίζει ένα ρόλο ουσιαστικό, ώστε οι θεραπευόμενοι να αισθάνονται εύκολα οικειότητα μαζί του μέσω της οθόνης βλέποντας το χαμόγελό του, όταν χαιρετιούνται όπως και το ενδιαφέρον του όταν συζητούν κάτι σημαντικό και την ενσυναίσθηση του όταν εκφράζουν στοιχεία που τους ταλαιπωρούν. Εννοείται ότι όλα τα προαναφερόμενα είναι ιδανικά να συμβαίνουν και στην δια ζώσης επικοινωνία απλά συχνά σε αυτήν την επικοινωνία υπάρχουν και κάποια γενικότερα ερεθίσματα του περιβάλλοντος χώρου που μπορεί να αποσπάσουν την προσοχή ή να λειτουργήσουν ανασταλτικά σε σχέση με την ποιότητα της θεραπείας καθαυτής, καθώς να λειτουργήσουν κάποιοι συμβολισμοί όπως η λυτρωτική καρέκλα του θεραπευτή που δεν βοηθούν ουσιαστικά στην αναδόμηση των δυσλειτουργικών σκέψεων και συχνά η όποια ανακούφιση προκύπτει κυρίως λόγω της κάλυψης της ανάγκης για προσωπική επικοινωνία και της ύπαρξης κάποιου δίπλα τους για να καλύψουν τις ανάγκες ασφάλειας και μοναξιάς, ενώ η έμφαση θα πρέπει να δίνεται στην επίτευξη αυτονομίας και ωρίμανσης και η ανάλυση να συντελείται οπουδήποτε βρίσκεται ο καθένας χωρίς να έχει κάποιον ειδικό χώρο.

Σε πρακτικό επίπεδο με τις διαδικτυακές συνεδρίες υπάρχει εξοικονόμηση χρόνου καθώς ο περιορισμός των άσκοπων μετακινήσεων μειώνει το χρόνο μετάβασης σε άλλες δραστηριότητες που χρειάζονται φυσική παρουσία. Επίσης σημαντικό κάνει εξοικονόμηση και χρημάτων για βενζίνη για την κίνηση ενός προσωπικού μεταφορικό μέσο ή κάποιου συγγενή, ή για εισιτήρια μέσων μεταφοράς, ή για ταξί, ιδιαίτερα σημαντικό στις περιόδους ενεργειακής κρίσης στις οποίες έχουμε περιέλθει, όπου γίνεται εξοικονόμηση ενέργειας καθώς δεν γίνεται χρήση καυσίμου υλικού για τη μετακίνηση.

Επίσης οι λιγότερες μετακινήσεις βοηθούν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από τα αυτοκίνητα μέσω του περιορισμού της μετακίνησης. Και βέβαια η κλιματική αλλαγή φέρνει και ακραίες θερμοκρασίες. Άρα είναι πολύ σημαντικό κάποιος να μπορεί να αποφύγει την μετακίνηση είτε στο πολύ κρύο είτε στην πολλή ζέστη.

Στην Αθήνα όπως και στις άλλες μεγαλουπόλεις η μετακίνηση έτσι κι αλλιώς είναι δύσκολη λόγω του μεγάλου όγκου αυτοκινήτων στους δρόμους που δημιουργεί καθυστερήσεις και αναλώνει πολύτιμο χρόνο από άλλες δραστηριότητες. Άρα, όπως ειπώθηκε, ο θεραπευόμενος δεν χάνει πολύτιμο χρόνο για την μετακίνησή του, καθώς η συνεδρία μπορεί να γίνει από όποιο χώρο βρίσκεται, ακόμα και μέσα από το αυτοκίνητό του ή από κάποιο πάρκο ή παραλία ή ακόμα και περπατώντας σε ένα σχετικά ήσυχο δρόμο δίνοντας του την δυνατότητα μετά να συνεχίσει το πρόγραμμα του, χωρίς καθυστερήσεις. Μπορεί ακόμη, ενώ κάνει συνεδρία, να έχει βάλει φαγητό στο φούρνο, ώστε να είναι έτοιμο αφού τελειώσει, ή να έχει ξεκινήσει το πλυντήριο των ρούχων ή των πιάτων προκειμένου να συνεχίσει μετά την συνεδρία το επόμενο βήμα στις δουλειές αυτές. Εν τέλει, η διαδικτυακή συνεδρία είναι η πιο σύγχρονη και ευέλικτη μορφή θεραπείας. Όσοι την έχουν κάνει καταλαβαίνουν πόσο πιο άνετα νιώθουν στο χώρο του σπιτιού τους καθήμενοι στον αναπαυτικό τους καναπέ ή ακόμα και στο κρεβάτι τους.